Stokoud

Hoe oud kan een wijnstok  eigenlijk worden? Vanaf wanneer noemt men een wijnstok oud? En is oud per sé beter, of bestaat er zo iets als de ideale leeftijd? Deze vragen, die elke wino zich wel eens stelt, worden gedeeltelijk beantwoord door Jean Michel Comme  

JM Comme is wijnmaker bij Pontet Canet en laat op de wijnsite La passion du Vin geregeld zijn licht schijnen over alles wat met wijnmaken te maken heeft.
De vraag over de ouderdom van wijnstokken vindt hij zelf niet makkelijk te beantwoorden. Comme vergelijkt het leven van een wijnstok met dat van een mens. 

Tot 20-25 jaar is de mens op zoek. Vol energie die vooralsnog niet omgezet wordt in grootse daden. Zo ook de wijnstok. Die produceert wel al veel, maar de druiven zijn nog niet van hoge kwaliteit.
Vanaf de leeftijd van 30-40 jaar wordt de mens iets bezadigder, evenwichtiger, heeft hij enige richting in het leven gevonden. Hij denkt meer en beter na, heeft al  behoorlijk wat ervaring, en in combinatie met zijn nog steeds aanwezige levenslust bereikt hij soms hoge toppen.
Ook de wijnstok is volgens JM Comme tussen zijn dertigste en veertigste levensjaar op het toppunt van zijn kunnen.  Hij produceert geconcentreerde wijnen en er is nog weinig sprake van ziektes en mortaliteit. 
Voorbij de 50 jaar wordt het aandeel ervaring bij de mens steeds belangrijker. De fysieke krachten en het tempo nemen af, maar de kwaliteit van het werk verbetert nog gestaag (denk aan de ervaren ratten op de werkvloer). Ook dit loopt gelijk bij de wijnstok. Deze zal bij verder ouderen minder produceren, maar kwalitatief meer hoogstaande druiven voortbrengen.
En dan is het afwachten. Sommige stokken zullen, zoals sommige mensen, vroeg uitgeblust zijn en redelijk snel afsterven. Wanneer de wijnstok te lijden heeft gehad van ziektes en barre omstandigheden kan dit uiteraard, net zoals bij de mens, zijn levensduur verkorten.
Anderen blijven verbazend lang jong en halen 100 jaar en meer. Hier verdwijnt volgens mij even de parallel met de wijnstok. Onlangs zag ik la Esterella aan het werk in het rusthuis, maar, met alle respect, haar zangprestatie kon men bezwaarlijk beter noemen dan toen ze jonger was.
JM Comme spreekt over Jeanne Calmant, de Franse dame die de leeftijd van 122 jaar bereikte. Ook de wijnstok is hiertoe in staat en, in tegenstelling tot mensen van 100 jaar en meer zal hij een lage hoeveelheid kwalitatief hoogstaande vruchten voortbrengen. Maar die oudste wijnstokken hebben wel, net zoals hoogbejaarden, heel veel verzorging nodig. En dat is uiteraard duur. Vanaf hier wordt het afwegen voor de wijnbouwer of het resultaat de investeringen waard is.

De ware potentiele levensduur van de wijnstok kan men volgens Comme eigenlijk nog niet bepalen. Dit komt door de aanval van de phyloxera (druifluis) die op het einde van de 19^de eeuw zowat alle wijngaarden in Europa vernietigde. Ouder dan 130 jaar kan een Europese wijnstok dus in principe niet zijn, hoewel er heel wat wijnbouwers beweren dat ze wijnstokken bezitten die de plaag overleefd hebben (francs de pied). Hierover is JMC behoorlijk sceptisch. Hij vindt het opvallend dat de laatste tijd meer en meer wijnbouwers opdraven met de bewering dat zij nog pré-phyloxera-stokken staan hebben. Enigszins cynisch stelt hij zelfs dat hij, gezien het grote aanbod van zulke stokken, er zelfs zou beginnen aan twijfelen of de druifluis ooit bestaan heeft. Al contrario, bij Pontet Canet vindt men geregeld nog sporen van de druifluis, iets wat erop wijst dat deze exterminator zelfs nu nog niet is verdwenen uit de wijngaarden. Hoe zou het dan komen dat al die onaangetaste, niet op resistente stokken geënte planten, toch niet besmet raken, vraagt Comme zich af…

De gedreven wijnmaker bij Pontet Canet is als een vader voor zijn planten .
Zoals koppels bij het verstrijken van de tijd één worden in geest en gedachten, zo kweekt ook de vigneron een band met zijn wijnstokken. Hij verzorgt ze als zijn dierbaren, lijdt pijn als ze afzien, fleurt op als ze openbloeien.
En hij leeft in de hoop om samen gelukkig oud te worden…